SORUMLULUK
SORUMLULUK
Sorumluluk kısaca, başkalarının hakkına saygı göstermek ve kendi davranışlarının sonuçlarına sahip çıkmaktır. Sorumluluk, erken çocukluk dönemlerinden başlayarak çocuğun yaşına, cinsiyetine ve gelişim düzeyine uygun olarak görevlerini yerine getirmesidir. Yaptığı işi sonuna kadar götüren ve yapmakta olduğu bir davranışın sonuçlarına katlanmayı göze alan çocuk, sorumluluk sahibi çocuktur.
Çocuklarımızın;
· Kendi kararlarını verebilen,
· Karar alırken elindeki kaynakları kullanabilen,
· Aldığı kararların sonuçlarını kabul edebilen,
· Değer yargılarını gözeten,
· Bağımsız davranabilen,
· Özgüven sahibi ve başkalarının haklarını çiğnemeden, kendi ihtiyaçlarını karşılayabilen bireyler olmalarını isteriz.
SORUMLULUK BİLİNCİ NASIL KAZANDIRILIR?
Ailede düzen, güven, dürüstlük, sevecenlik, adalet ve uyum sağlamak için herkesin sorumlulukları vardır. Çocuklarını kendi sorumluluklarını alacak şekilde eğitmek ise anne ve babanın sorumluluğudur. Sorumluluğu öğrenmek de diğer beceriler gibidir; çocuk ne kadar çok denerse, bu konuda o kadar başarılı olur. Bunun için öncelikle evde bazı sorumluluklara sahip olması, onun okuldaki sorumluluklarını da üstlenmesine yardımcı olur. Sorumluluk kazandırmanın belli bir yaşı yoktur; çocuğun kendi başına bir işi yapmaya istekli ve hazır olduğu zamanlar vardır ve bu zamanlarda ona gerekli imkânlar hazırlanmalıdır. Her ihtiyacı anne baba tarafından karşılanan, neyi, nerede ve nasıl yapacağı kendisine hatırlatılan, yanlış yaptığında da azarlanan ve kınanan çocuklar, bağımsız kişilik geliştiremezler ve iç denetim sağlayamazlar. Duygularını, tepkilerini ifade etmesine izin verilmeyen çocuklar, bağımsız bir kişilik geliştiremedikleri için sorumluluk duygusu kazanmakta da zorlanırlar.
"Sorumsuz" bir çocuk yetiştirmek için:
· Çocuğunuzun yanlış davranışları için mazeretler üretin,
· Onun adına yalan söyleyin,
· Hatalı olduğunda hatasını reddedin ve/veya hatalarının bedelini siz ödeyin,
· Daha fazla çatışma oluşturmamak için kabul edilemez davranışlarını affedin, hoşgörün,
· Bizzat siz sorumluluk, kararlılık ve söylediklerini yerine getirme konusunda eksiklikler göstererek "iyi" bir model olun,
· Yorgun veya bitkin olduğunuz veya uğraşmaya değmez bulduğunuz zamanlarda ona kendi davranışlarının sonuçlarına katlanma konusunda farklı davranın,
· İyi bir mazereti varsa yaptıklarının yanına kar kalmasını sağlayın,
· Nasıl olsa sizin yapmanız daha kolay, çocuğunuzun evdeki sorumluluklarını siz yapın,
· "Bu sefer çok ciddiyim" sözünü sıklıkla kullanın.
Bir çocuğun sorumluluk bilincine sahip olması için önce bir ' ben e' , 'benliğe' sahip olması gerekir. Bir benliğe sahip olan çocuk doğrulara ve yanlışlara, fikirlere ve eylemlere sahiptir. Tüm bunlara sahip olan her insan gibi bunların getiri ve götürülerine de sahiptir. Tüm insanlar yanlış yapar özellikle henüz yetişme sürecinde olan küçük bir çocuk hayli hayli yanlışlar yapar. Ancak bu yanlışlara sahip olamazsa bir yanlışın sorumluluğuna da sahip olamaz. Çocuğunuzun yanlışları, ödevleri, sorumlulukları size ait değil bunu lütfen unutmayın.
Bir ebeveyn olarak çocuk yetiştirme sürecinde sahip olmanız gereken en önemli özellik ' tutarlılıktır'. Tutarlılığınızı devam ettirebileceğiniz kurallar koyun , takip edebileceğiniz sorumluluklar verin. Her koşula göre değişen sorumluluk ve kurallar çocuğunuzun kontrolü ele almasına neden olur.
İyi bir rol model olmalısınız. Sizin sorumluluk bilinciniz çocuğunuzun sorumluluk bilincinin köklerini oluşturacaktır.
Sorumluluk belli bir yaşa gelince düğmesine basıp açabileceğimiz bir duygu değil, geliştirilmesi üzerine çalışılması gerekir. Hiçbir sorumluluk üstlenmeden büyümüş bireyler sorumluluk almak konusunda her zaman zorlanacaktır. Her çocuğun yaşına ve gelişim dönemine göre üstlenebileceği ev içi ve dışı görevler vardır. Ev işlerine yardım eden çocuklar kendilerini eve daha ait hissederler. Unutmayın ne çocuklarınız evde birer misafir ne de sizler birer hizmetçisiniz. Aynı yaşama ortamını paylaşan her birey bu yaşam ortamı için belli sorumluluklara sahip olmalıdır.
Ebeveynlerin sorumluluk eğitiminde dikkat etmesi gerekenler:
Bilgilendirme: Çocuğa kuralların neden konduğu ve sorumluluğun önemi anlatılmalıdır. Çocuklar, niçin bazı işleri yapmak zorunda olduklarını anlar ve bilirlerse, ne zaman ailelerine yardımcı olmaları gerektiğini ne zaman bağımsız davranabileceklerini de öğrenmiş olurlar.
Bilgilendirme bu sürecin en önemli aşamasıdır. Çocuğumuzun kendi kendine ev içinden bir görev seçip sorumluluğunu alması, bu doğru davranış bundan sonra bunu bir kural haline getirip uyacağım gibi bir düşünce geliştirmesi pek olası değildir. Yetişkin olan bizleriz hangi sorumluluğun ona göre olduğunu tespit etmek , ev içi kurallar belirlemek bizim sorumluluğumuzdur. Ancak bu süreçte bir patron- çalışan olmadığımızı unutmamamız gerekir. Sabah birden kalıp komutlarımızı sıralamamızın bize pek faydası dokunmaz.
Kurallar ve sorumluluklar hakkında bilgilendirmeyi iyi yapmalı. Bu süreçte diyalog halinde iş birliği içinde olmalıyız.
Takip: Çocuğunuza verdiğiniz görevi yerine getirebilmesi için ona belli bir süre tanıyın. Bu süre içerisinde, sorumlu davranışın yerine getirilip getirilmediğine, ne sürede ortaya çıktığına ve hangi zamanlarda yapılıp yapılmadığına dikkat edilmelidir.
Geri Bildirim: Çocuğa belli bir süre sonra sorumluluk gelişimi hakkında bilgi verilmelidir. Sorumlu davranış sayısında artış varsa motive edilmeli, verilen sorumluluklar yerine getirilmediğinde ise olası nedenleri konusunda çocukla paylaşımda bulunulmalıdır. Hatırlatma: Sorumlu davranış yerine getirilmiyorsa, yeniden hatırlatma sürecine gidilmeli ve davranış değişikliği gerçekleşene kadar devam edilmelidir.
KAYNAKÇA:
https://www.tedsakaryakoleji.k12.tr/wp-content/uploads/2020/10/Sorumluluk-De%C4%9Feri-Veli-B%C3%BClteni-2.-S%C4%B1n%C4%B1f.pdf